Alles over de koppelingscilinder in je Oldtimer

Gaat het schakelen naar een ander versnelling niet lekker of pakt de koppeling te snel op? Voelt het koppelingspedaal sponzig aan of rolt je oldtimer vooruit met een ingetrapte koppeling en ingeschakelde versnelling? Grote kans dat de koppelingscilinder niet goed werkt. Lees hier alles over de koppelingscilinder in je oldtimer.

De werking van de koppelingscilinder

Net als het hydraulische systeem voor de remmen, bestaat het hydraulisch systeem van de koppeling uit;

• Hydraulisch reservoir; Hierin zit de vloeistof die de cilinders bedienen.
• Hoofdcilinder (koppelingscilinder); Deze zit gekoppeld aan het voetpedaal in de oldtimer.
• Werkcilinder; Deze zit op de versnellingsbak gemonteerd en zorgt voor de koppeling tussen motor en versnellingsbak.
• Hoge druk leidingen.

Door het bedienden van het voetpedaal beweegt de zuiger in de koppelingscilinder, die met behulp van de vloeistof in het reservoir druk opbouwt in de leiding richting de werkcilinder. In de werkcilinder wordt door de verhoogde druk een cilinder in beweging gezet en via de koppelingsvork komt de koppeling vrij.
Bij het loslaten van het voetpedaal valt de druk in de leiding weg. Met behulp van een trekveer zal de de werkcilinder teruggetrokken worden.

Ook in de koppelingscilinder zit een veer gemonteerd die ervoor zorgt dat de cilinder weer in zijn stand terugkeert als de druk wegvalt.

Afdichting in de koppelingscilinder bestaat vaak uit butylrubber cups. Bovenop de koppelingscilinder zit een éénrichtingsklep gemonteerd die voorkomt dat er vloeistof uit het systeem geperst kan worden.

Probleem opsporen van de koppelingscilinder in je oldtimer

Ervaar je problemen met de koppeling, controleer dan eerst het vloeistofniveau in het reservoir op de koppelingscilinder. Is deze nog op peil, controleer dan het hydraulische systeem vanaf koppelingscilinder tot aan werkcilinder bij de versnellingsbak. Tref je een lekkage aan dan moet je deze direct oplossen door nieuwe onderdelen te monteren of koppelingen te reinigen en opnieuw te verbinden.

Krijg je de oldtimer niet in een van de versnellingen, bedien dan een aantal keer het pedaal en probeer het dan nog eens. Lukt het dan wel dan zit er lucht in het systeem en moet je deze ontluchten. Ga ook op zoek naar de plek waar lucht in het systeem kan komen.

Voelt het pedaal sponzig aan dan doe je dezelfde test. Als de weerstand van het pedaal toeneemt is ook hier lucht in het systeem aanwezig.

Krijg je de oldtimer helemaal niet in de versnelling en is er geen tegendruk op het pedaal, pomp dan een aantal keer met het pedaal en controleer het vloeistof niveau in het reservoir. Als er een lekkage in het systeem zit of een totaal falen van de koppelingscilinder en/of werkcilinder dan zal het vloeistofniveau snel afnemen. De lekkage moet dan ook goed zichtbaar zijn in de motorruimte of onder de auto.

Voelt het pedaal goed aan en je ziet geen lekkages in het systeem dan kan het zijn dat de koppeling zelf defect is. Deze zal dan vervangen moeten worden, hoe? Dat lees je hier.

Koppelingscilinder van je oldtimer bijvullen en ontluchten

Vervang de koppelingsvloeistof conform het interval dat voorgeschreven staat in het werkplaatshandboek. Ontluchten van het systeem wordt elke 20.000km aangeraden. Moet u het vaker doen dan is er spraken van een defect in je hydraulisch systeem. Wil je het vaker doen? Dat kan uiteraard.

Ontluchten, stap voor stap.

We beginnen met het opkrikken van de auto aan de voorzijde. Plaats assteunen en zorg dat er voldoende werkruimte rondom de oldtimer is.
Vervolgens is het raadzaam om een stuk karton onder de werkcilinder te leggen om eventuele druppels op te vangen.

Verzamel de volgende onderdelen:

1. Pot
2. Flexibele transparante slang die past op de nippel van de werkcilinder
3. Steeksleutel
4. Remvloeistof

Vervolgens:

• Vul de pot met ca. 5cm schone remvloeistof. Dit is om ervoor te zorgen dat er geen lucht aangezogen kan worden via de slang.
• Plaats de slang om de nippel op de werkcilinder op de versnellingsbak, verwarm het uiteinde eerst als deze (net) niet past.
• De ander kant van de slang plaats je in de pot en zorg er hierbij voor dat het uiteinde ondergedompeld is in de schone remvloeistof.
• Vraag iemand om te helpen en laat deze het pedaal langzaam intrappen terwijl je de nippel op de werkcilinder opent (3/4 slag draaien). Gebruik hiervoor de steeksleutel.
• Laat de persoon die helpt het pedaal nog een aantal keren kort en krachtig intrappen, de nippel is hierbij nog geopend. Aansluitend nog een keer volledig maar rustig intrappen.
• De persoon in de auto moet dan zijn voet van het pedaal af laten schieten zodat deze met een vaart terugspringt.

Herhaal de laatste twee stappen totdat er geen zichtbare belletjes meer uit de werkcilinder komen.

Dan kan de nippel weer dichtgedraaid worden en kan je de slang eraf halen en de spullen opruimen. Controleer het vloeistofniveau in het reservoir en vul bij indien nodig.

De koppeling moet nu weer goed werken.

Vervangen of reviseren van de koppelingscilinder in je oldtimer.

Vervangen van de koppelingscilinder of werkcilinder is in veel gevallen niet nodig, tenzij deze dusdanig verweerd zijn dat er geen goeie afdichting meer mogelijk is. Reparatiesets zijn voor beide cilinders te koop relatief eenvoudig te reviseren.
Een reparatieset bevat vaak:

1. Rubber stofkap
2. Cups
3. Borgveer
4. Veer
5. Zuiger

Heb je nog meer onderdelen nodig voor de revisie van je cilinder(s) dan zal je deze nog los erbij moeten kopen.

Revisie van de werkcilinder

Voor het reviseren van de werkcilinder zal je de cilinder moeten demonteren van de auto.

Begin deze werkzaamheden met het plaatsen van een plaatsen van een plastic afdeklaag onder de vuldop van het reservoir. Hiermee creëer je een vacuüm en voorkom je dat het reservoir leegloopt. Een boterhamzakje voldoet al.
Krik de auto aan de voorzijde op en zorgen dat er assteunen voor de veiligheid geplaatst zijn. Leg een stuk karton onder de auto om druppels vloeistof op te vangen.

Haal vervolgens de terugtrekveer van de koppelingsvork los (indien gemonteerd). Verwijder de stang die met een bout aan de koppelingsvork gemonteerd zit. Draai de hydraulische slang met de wartelmoer los en plaats een potje onder de slang om de vloeistof die eruit loopt op te vangen.

Demonteer de cilinder door het losnemen van de bevestigingsbouten. Dit zijn er over het algemeen twee.

Schoonmaken en loshalen

Zorg dat je voldoende schone ruimte hebt om te werken. Maak de cilinder goed schoon met reinigingsmiddel voordat je deze uit elkaar haalt.

Vervolgens;

• Druk de rubber stofkap terug
• Neem met een circlip tang of een punttang de borgveer uit het huis dat onder de stof kap zat.
• Verwijder de zuiger met toebehoren. Deze kan vastzitten, gebruik dan eventueel een fietspomp en plaats deze op de inlaatkant en pers de zuiger er vervolgens voorzichtig uit.
• Onthoud of schrijf de volgorde van de onderdelen goed op.
• Reinig alle onderdelen in een badje van schone remvloeistof. Gebruik geen andere reinigingsmiddelen.
• Bekijk of de binnenzijde van de cilinder nog glad is en geen putjes of krassen heeft. Is dit wel het geval dan is het raadzaam om een nieuwe te kopen.
• Smeer de binnenzijde goed in met remvloeistof en monteer de nieuwe onderdelen in de juiste volgorde.
• Bij de revisieset kan speciaal vet zitten voor de cups, gebruik deze dan ook. Gebruik nooit gewoon vet!
• Kijk goed dat de kwetsbare randen van de cups niet beschadigen of omslaan bij de montage.
• Plaats de borgveer en stofkap weer terug.
• Monteer de cilinder weer op het koppelingshuis en monteer de slang en ontlucht het systeem.
• Installeer de stang tussen de cilinder en koppelingsvork.

Revisie van de koppelingscilinder van je oldtimer

Net als de werkcilinder moet ook de koppelingscilinder volledig uitgebouwd worden voor revisie. Zorg ervoor dat de lak en andere onderdelen rondom de koppelingscilinder goed beschermd zijn met doeken of oude kranten. Remvloeistof (DOT4 en ouder) zijn erg agressief en lossen de lak van je auto in een mum van tijd op.

Vervolgens;

• Verwijder de beschermkap indien deze op je oldtimer gemonteerd zit.
• Plaatsen een plastic afdeklaag onder de vuldop van het reservoir, dit om verlies van vloeistof tegen te gaan.
• Koppel de hydraulische leiding af door de wartelmoer los te draaien.
• Dicht de leiding af met een doek en plakband en buig de leiding voorzichtig weg zodat deze niet in de weg zit.
• Verbreek de verbinding tussen de koppelingscilinder en het pedaal. Deze zit vaak met een as en splitpen verbonden aan elkaar.
• Verwijder de bevestigingsbouten waarmee de koppelingscilinder vast zit aan de carrosserie/chassis.
• Giet het reservoir leeg in een pot en hergebruik deze niet meer.

Schoonmaken en loshalen

Maak alle onderdelen eerst goed schoon voordat je begint met het uit elkaar halen van de koppelingscilinder van je oldtimer.

Vervolgens;

• Druk de rubber stofkap terug
• Neem met een circlip tang of een punttang de borgveer uit het huis dat onder de stof kap zat.
• Verwijder de zuiger met toebehoren. Deze kan vastzitten, gebruik dan eventueel een fietspomp/perslucht en plaats deze op de inlaatkant en pers de zuiger er vervolgens voorzichtig uit.
• Onthoud of schrijf de volgorde van de onderdelen goed op.
• Reinig alle onderdelen in een badje van schone remvloeistof. Gebruik geen andere reinigingsmiddelen.
• Bekijk of de binnenzijde van de cilinder nog glad is en geen putjes of krassen heeft. Is dit wel het geval dan is het raadzaam om een nieuwe te kopen.
• Smeer de binnenzijde goed in met remvloeistof en monteer de nieuwe onderdelen in de juiste volgorde.
• Bij de revisieset kan speciaal vet zitten voor de cups, gebruik deze dan ook. Gebruik nooit gewoon vet!
• Verwijderen en monteren van de cups moet met de hand gebeuren om beschadigingen te voorkomen. Let er goed op dat bij de montage van de cups de lippen niet omslaan of beschadigen.
• Plaats de borgveer en stofkap weer terug.
• Monteer de cilinder weer op de carrosserie/chassis, sluit de leiding weer aan.
• Herstel de verbinding met het pedaal
• Ontlucht het hydraulisch systeem.